حادثه كربلا و قیام حسین‌بن‌علی(ع) بر اندیشه مردم جهان، حتی غیرمسلمانان تاثیر زیادی داشته است. عظمت قیام، اوج فداكاری و ویژگی‌های دیگر امام و یارانش سبب شده كه اظهارنظرهای بسیاری درباره این نهضت و حماسه‌آفرینان عاشورا وجود داشته باشد. نقل سخنان همه آن افراد در این مقال نمی‌گنجد به ویژه كه برخی از نویسندگان غیرمسلمان درباره این حادثه مطالب زیادی نوشته‌اند. در ادامه به تعدادی از این اظهارنظرها می‌پردازیم.
- مهاتما گاندی؛ رهبر استقلال هند
من زندگی امام حسین «علیه السلام»، آن شهید بزرگ اسلام را به دقّت خوانده ام و توجّه کافی به صفحات کربلا نموده ام، بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد، بایستی از امام حسین «علیه السلام» پیروی کند.
- محمد علی جناح؛ قائد اعظم پاکستان
هیچ نمونه ای از شجاعت را بهتر از امام حسین «علیه السلام» به لحاظ فداکاری و تهوّرش در عالم نمی توان یافت. به عقیده من، تمام مسلمین باید از این شهیدی که خود را در سرزمین عراق قربان کرد، سرمشق بگیرند و از او پیروی کنند.
- چارلز دیکنز؛ نویسنده معروف انگلیسی
من نمی فهمم! اگر منظور امام حسین «علیه السلام»، جنگ در راه خواسته های دنیایی بود، چرا خواهران و زنان و اطفالش همراه او بودند. پس عقل حکم می نماید که او فقط به خاطر اسلام، فداکاری کرد.
- توماس کارلایل؛ فیلسوف و مورّخ انگلیسی
بهترین درسی که از تراژدی کربلا می گیریم این است که حسین «علیه السلام» و یارانش، ایمان استوار به خدا داشتند، آن ها با عمل خود ثابت کردند که تفوّق عددی در جایی که حق با باطل روبه رو می شود اهمیّت ندارد و پیروی حسین «علیه السلام» با اقلیتی که داشت، باعث شگفتی من است.
- ادوارد بِراون؛ مستشرق معروف انگلیسی
آیا قلبی پیدا می شود که سخن کربلا را بشنود و آغشته با حزن و اندوه نگردد؟ حتی غیر مسلمانان نیز نمی توانند پاکی و صداقت روحی را در این جنگ اسلامی انکار کنند.
- فردریک جِمس
درس امام حسین «علیه السلام» و هر قهرمان شهید دیگری این است که در دنیا اصول ابدی عدالت و ترحّم و محبّت وجود دارند، هرگاه کمی برای این صفات مقاومت کنند، آن اصول همیشه در دنیا پایدار خواهد ماند.
- ل. م. بوید
من مسرورم که با کسانی که این فداکاری عظیم (امام حسین «علیه السلام») را از جان و دل ثنا می گویند شریک هستم؛ هر چند که 1300 سال از تاریخ آن گذشته است.
- واشنگتن ایرونیگ؛ مورخ مشهور آمریکایی
برای امام حسین «علیه السلام» ممکن بود که زندگی خود را با تسلیم شدن در برابر اراده یزید نجات بخشد. لیکن مسئولیت پیشوای انقلابی اسلام اجازه نمی داد که او یزید را به عنوان خلیفه بشناسد. او خود را برای پذیرش هر ناراحتی و فشاری به منظور رها ساختن اسلام از چنگال بنی امیّه آماده ساخته بود.
- توماس ماساریک؛ مسیحی
گر چه کشیشان ما هم از ذکر مصایب حضرت مسیح «علیه السلام»، مردم را متأثر می سازند، ولی آن شور و هیجانی که در پیروان حسین «علیه السلام» یافت می شود در پیروان مسیح یافت نخواهد شد، گویا سبب این باشد که مصایب مسیح «علیه السلام» در برابر مصایب حسین، مانند پر کاهی است در مقابل یک کوه عظیم پیکر.
- موریس دو کبری
در مجالس عزاداری گفته می شود که حسین «علیه السلام» برای حفظ ناموس و شرف مردم و بزرگی مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت و زیر بار استعمار و ماجراجویی یزید نرفت، پس بیایید ما هم شیوه او را سرمشق قرار داده، از زیر دستی استعمارگران خلاصی یابیم و مرگ با عزّت را بر زندگی با ذلّت ترجیح دهیم.
- ماربین؛ خاور شناس آلمانی
حسین «علیه السلام» با قربانی کردن عزیزترین افراد خود و با اثبات مظلومیّت و حقانیّت خویش به دنیا درس فداکاری و جانبازی آموخت و نام اسلام و اسلامیان را در تاریخ ثبت و در عالم، بلند آوازه ساخت. این سرباز رشید عالم اسلام به مردم دنیا نشان داد که ظلم و بیداد و ستمگری پایدار نیست و بنای ستم، هر چه ظاهرا عظیم و استوار باشد، در برابر حق و حقیقت، چون پر کاهی بر باد خواهد رفت.
- احمد محمود صُبحی
اگر چه حسین بن علی «علیه السلام» در میدان نظامی یا سیاسی شکست خورد، اما تاریخ هرگز شکستی را سراغ ندارد که مثل خون حسین «علیه السلام» به نفع شکست خوردگان تمام شده باشد؛ خون حسین «علیه السلام» فریادی شد که آن تخت ها و حکومت ها را به لرزه در آورد.
- آنطون بارای مسیحی
اگر حسین «علیه السلام» از آن ما بود، در هر سرزمینی برای او بیرقی بر می افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری بر پا می داشتیم و مردم را با نام حسین «علیه السلام» به مسیحیّت فرا می خواندیم.
- سِرپرسی سایکس؛ خاور شناس انگلیسی
حقیقتا آن شجاعت و دلاوری که این عدّه قلیل از خود بروز دادند، به درجه ای بوده است که در تمام این قرون متمادی هر کسی آن را شنید بی اختیار زبان به تحسین و آفرین گشود. این جمع دلیر غیرتمند، مانند مدافعان ترموپیل، نامی بلند و غیر قابل زوال برای خود تا ابد باقی گذاشتند.
- جُرج جرداق؛ دانشمند و ادیب مسیحی
وقتی یزید مردم را تشویق به قتل حسین «علیه السلام» و مأمور به خون ریزی می کرد، آن ها می گفتند: چه مبلغی می دهی؟ امّا انصار حسین «علیه السلام» به او گفتند: ما با تو هستیم اگر هفتاد بار کشته شویم باز می خواهیم در رکابت جنگ کنیم و کشته شویم.
- تاملاس توندون؛ رئیس اسبق کنگره ملی هندوستان
این فداکاری های عالی، از قبیل شهادت حسین «علیه السلام»، سطح فکر بشریت را ارتقا بخشیده و خاطره آن شایسته است که همیشه باقی بماند و یادآوری شود.
- علاّمه طنطاوی؛ دانشمند و فیلسوف مصری
داستان حسین «علیه السلام»، عشق آزادگان را به فداکاری در راه خدا بر می انگیزد و استقبال مرگ را بهترین آرزوها به شمار می آورد، چندان که برای شتاب به قربانگاه بر یکدیگر پیشی جویند.
- ابن ابی الحدید؛ دانشمند و نویسنده مصری
مانند حسین «علیه السلام»، چه کسی را سراغ دارید که درباره اش گفته اند: روز عاشورا که تمام یاران و برادران و فرزندان خود را از دست داده و دشمن از همه سو او را احاطه کرده بود، چون شیر می غرّید و جنگاوران دلیر را از پای در می آورد.
منابع:
1. تحف العقول، ص 171؛ مقتل خوارزمی، ج 2، ص 8 و 7.
2.هاشمی نژاد، سید حسین، درسی که حسین «علیه السلام» به انسانها آموخت، ص 447.
آخرین نظرات