مدرسه علمیه فاطمیه شیراز

توصیه های پزشکی امام رضا درباره نان و خواص آن

ق

دین مبین اسلام که همواره به امر معاش و کیفیت مطلوب زندگی انسان توجهی ویژه دارد، تأمین نیازهای او را هم مد نظر قرار داده و آب را مایه «قوام» و تداوم زندگی و نان را زمینه برپا داشتن نماز، روزه، حج و دیگر واجبات برشمرده است.
در سخنان گهربار اهل بیت علیهم السلام نان، بهترین طعام معرفی شده است. رسول خدا(ص) فرموده اند : «خَیْرُ طَعامِکُمُ الْخُبْزُ وَخَیْرُ فاکِهَتِکُمْ الْعِنَب؛ بهترین خوراکتان نان و بهترین میوه تان انگور است.»(1)
و حضرت علی (ع) فرمودند: نان را عزت و احترام کنید زیرا خداوند برکات زمین و آسمان را در آن قرار داده است عرض کردم احترام کردن از نان به چه صورت است؟ فرمودند: با کارد بریده نشود و زیر پا و امثال آن قرار نگیرد.(2)
امام رضا علیه السلام هم در کلامی شیوا نان را طعم زندگی معرفی کرده است. سئل الرضا «ع» عن طعم الخبز و الماء فقال: طعم الماء طعم الحیاة، و طعم الخبز طعم العیش ؛ از مزه ی نان و آب از امام رضا «ع» سئوال شد. امام فرمود: مزه ی آب، مزه ی زندگی است و مزه ی نان مزه ی زیستن.(3)
امام رضا علیه السلام همچنین در توصیه ای بهداشتی می فرمایند: آنان که به دندان خود علاقه مند هستند قبل از خوردن شیرینی، کمی نان بخورند؛ زیرا خرده های نان میان دندان ها را پر می کند و نمی گذارد مواد شیرین به آن ها آسیب برساند .
امام رضا (ع ) توصیه هایی درباره نحوه مصرف نان دارند. آن حضرت می فرماید: امام رضا (ع) : لقمه های نان را کوچک کنید که با هر لقمه ای برکتی است و نان را با دست پاره کنید نه با کارد و نیز فرمودند : هر که در خانه طعامی بخورد و از آن طعام جیزی بیفتد ، آن را بردارد و بخورد والا اگر در صحرا باشد برای پرندگان و حیوانات بگذارد . 
سفارشات اسلام درمورد تغذیه سالم و ورزش و نیز ارتباط دائم با خداوند ،‌ همگی در راستای بهره مندی از سلامتی جسمی و روحی است . نان ، غذای اصلی بیشتر مردم دنیاست . مسلمانان ، نان را برکت سفره می دانند و حرمت خاصی برای آن قائلند . 
فضل بن یونس می گوید: ابو الحسن(ع) نزد من صبحانه خورد. در این هنگام کاسه ای آوردند که زیر آن نان بود، فرمود: «اَکْرِمُوا الْخُبْزَ اَنْ یَکُونَ تَحْتَها وَقالَ لِی مُرِ الْغُلامَ اَنْ یُخْرِجَ الرَّغِیفَ مِنْ تَحْتِ الْقَصْعَةِ؛ نان را گرامی تر از آن دارید که زیر کاسه باشد و به من فرمود: به غلام بگو تکه نان را از زیر کاسه در آورد.»(4)
یکی از نانها نان برنج است که خواص مفیدی برای آن نقل شده است. امام رضا (ع) در باره آن فرموده اند: چیزی سودمند‌تر از نان برنج برای مسئول نیست. (5)
یکی دیگر از نان های مفید برای بدن نان جو است که برای آن خواص اعجاب انگیزی ذکر شده است . متخصصین می گویند یکی از راههای کاهش اشتهای کاذب و کمک به کاهش وزن بدن ، خوردن جو پخته شده در ابتدای صبح و قبل از صبحانه می باشد. جو تاثیر بسزایی در کاهش کلسترول ،فشار خون،چربی و کاهش خطر ابتلا به سرطان دارد. فیبر موجود در جو باعث می شود که این غذا به آهستگی در بدن هضم شود و در نتیجه فرد برای مدت طولانی تری سیر می ماند.
امام رضا علیه السلام در تعریف از این ماده شگفت انگیز می فرماید: برتری نان جو بر گندم ، همانند برتری ما بر دیگرمردمان است . هیچ پیامبری نیست که برای خورندۀ نان جو دعا نکرده و برای او برکت نخواسته باشد . و هیچ درونی نیست که جو ، بدان در آمده و همۀ دردها از آن بیرون نرفته باشد . جو ، خوراک پیامبران و غذای نیکان است.(6) 
امام رضا (ع) همچنین فرموده اند: خداوند امتناع ورزید که غذای انبیا را غیر از جو قرار دهد.(7)
پانوشتها:
1. مستدرک الوسائل، ج 16، ص 393
2. بحارالانوار – ج63 ، ص 201
3. بحارالانوار 99:49؛ الحیات 228:3
4. وسائل الشیعه، ج 24، ص 390
5. الکافی: ج6 ص305 ح1
6. بحارالانوار ج66 ص284
7. اصول کافی – ج 6 ، ص